(Bio)monitoring potencijalno toksičnih elemenata u vazduhu tokom epizoda saharskog pijeska korišćenjem mahovine Sphagnum girgensohnii i referentnog uzorkivača suspendovanih čestica (PM2,5)

Abstract

Štetan uticaj povećanih koncentracija elemenata u tragovima na ljudsko zdravlje, razvio je svijest o neophodnosti sistemskog mjerenja i praćenja (monitoring) sadržaja elemenata u vazduhu. Monitoring kvaliteta vazduha uključuje razvijene monitoring mreže za praćenje i procijenu kvaliteta vazduha, kao i modeliranje rasprostiranja zagađujućih supstanci i procijenu učešća različitih izvora zagađenja u njihovom ukupnom sadržaju. Međutim, standardizovana instrumentalna mjerenja su ograničena visokom cijenom potrebnih instrumenata i njihovog održavanja. Stoga je u poslednjih nekoliko decenija povećan interes za korišćenjem bioloških sistema u praćenju nivoa zagađenosti životne sredine (biomonitoring). Kao najpogodnije biljne vrste za praćenje kvaliteta vazduha izdvojene su mahovine. Tehnika „vrećica sa mahovinom“ se pokazala kao najpogodniji oblik aktivnog biomonitoringa zbog svoje jednostavnosti i lake primjenljivosti u bilo kom eksperimentalnom obliku, uz dobijanje pouzdanih rezultata. Vazduh u gradskim sredinama je gotovo standardno zagađen, s obzirom da postoje brojni antropogeni izvori zagađenja koji se odvijaju cijelo vrijeme na lokalnom nivou. Prenos zagađujućih supstanci vazduhom na velike udaljenosti doprinosi zagađenju koje je već prisutno na lokalnom nivou. Takav vid zagađujućih supstanci predstavlja saharska prašina. Prodor prašine duž Mediterana, posebno tokom proljetne i ljetne sezone (april-oktobar), značajno doprinosi ukupnom povećanju suspendovanih čestica (particulate matter, PM). Za praćenje ovakvog uticaja na zagađenje vazduha, u ovom radu korišćena je mahovina Sphagnum girgensohnii i referentni uzorkivač suspendovanih čestica (PM2,5).